Column dominee Coen van Alphen: Smileys en duimpjes

“Heb je naaste lief als jezelf”. Met die uitspraak uit de bijbel zijn de meeste mensen het wel eens. Behalve op Internet. Iedereen snapt dat als je een samenleving leefbaar wil houden, je beschaafd met elkaar om moet gaan. Maar op Internet is die gouden regel nog niet doorgedrongen. Daar is het bijna normaal (!?) om (anoniem) te schelden, af te kraken, en mensen naar beneden te halen – en dan zeg ik het netjes.

Met enige aarzeling van mijn kant hebben de 12-jarigen hier in huis eindelijk hun felbegeerde mobiel ontvangen. Opeens zijn ze verbonden met het wereldwijde web. Een boze buitenwereld? Het internet is niet alleen maar slecht. Het heeft veel voordelen. Maar net als in het echt, zijn er in de virtuele wereld ook reële gevaren. Daar moeten ze mee leren omgaan.

Onlangs zag ik de Netflix-docu ‘The Social Dilemma’, die een inkijkje geeft in hoe sociale media als Facebook, Twitter, Snapchat, Instagram werken. Ze zijn gemaakt om onze aandacht vast te houden, letterlijk om verslavend te zijn. Met onze aandacht wordt geld verdiend. Maar er zijn ook neveneffecten. Zoals bij de mogelijkheid om te reageren en te ‘liken’ met smileys en duimpjes. Bedoeld om mensen een goed gevoel te geven. De duim kan omhoog – en omlaag. Je kunt een compliment geven – en snoeiharde kritiek. Dat laatste gebeurt dus ook. Ik begrijp niet waarom je anoniem een negatieve reactie achter wil laten, maar die behoefte is blijkbaar enorm. De grootste bagger wordt over mensen uitgestort – alsof het niet uitmaakt wat je zegt. Maar het maakt wél uit, het is zelfs heel belangrijk.

Veel gebruikers, en vooral jongeren, brengen zoveel tijd op social media door dat ze voor hun zelfbeeld afhankelijk zijn van de likes en reacties. Online afgebrand worden – dat doet iets met ze. Tieners worden er depressief van. Het is zo erg, dat de bedenkers van deze functies hun eigen kinderen geen toestemming geven om ze te gebruiken! En dan heb ik het nog niet over wat er op Internet over politici wordt geroepen. Het is gewoon verschrikkelijk – je moet tegenwoordig de huid van een mammoet hebben als je dat werk nog wil doen.

Tot die jungle hebben mijn kinderen dus toegang. Gelukkig gaf ‘The Social Dilemma’ ook goede tips: bespreken, beperken, begeleiden. Daar zijn zelfs al weer apps voor. Het belangrijkste lijkt me dat kinderen de social media niet laten bepalen hoe ze naar zichzelf kijken. Niet het aantal likes moet de doorslag geven, maar dat je geliefd bent door de mensen om je heen. En ik blijf de (kleine) hoop koesteren dat het op Internet ook een keer zal doordringen: heb je naaste lief als jezelf.