Afbeelding
Foto: Ronald Hooijmeijer

Dominee Coen van Alphen: Watersnood

Column Column

En in alle gewesten
wordt de stem van het water
met zijn eeuwige rampen
gevreesd en gehoord.

(H. Marsman, ‘Herinnering aan Holland’)

Dit jaar is het 70 jaar geleden. In de nacht van 1 februari 1953 zorgde een zware noordwesterstorm voor zulk hoog water dat de dijken die onze kust moeten beschermen, braken. Een groot deel van zuid-west-Nederland werd overspoeld. Het was de zoveelste overstroming in deze contreien, en de grootste natuurramp van de eeuw. Ik heb op drie Zuid-Hollandse eilanden gewoond. In bijna elk dorp op de eilanden vind je een monument voor de slachtoffers die vielen. Om niet te vergeten. Soms zijn er de namen ingegrift. Soms een regel uit een gedicht, of een Bijbeltekst. In Rhoon vonden negen mensen de dood. Het monument aan de Essendijk (waar het water over de dijk sloeg) verbeeldt een golf, met daarachter een rij zandzakken. Met die zandzakken was manmoedig gepoogd om de dijk te versterken.

Het dorp waar ik opgroeide op Goeree-Overflakkee was hevig getroffen. De Watersnoodramp, kortweg aangeduid als ‘de ramp’, zit er diep in het collectief bewustzijn. Ook in mijn familie waren slachtoffers te betreuren – zoals in bijna elke familie. Elk jaar weer worden de verhalen verteld van wat mensen moesten doorstaan in die nacht, toen ze zich inderhaast in veiligheid moesten brengen op zolder of op het dak. Toen het licht werd was de polder veranderd in een eindeloze watermassa. Ik ben bekend met de foto’s van de kerk omringd door water, van drijvende daken, van het verdronken vee, van de bootjes met redders, van koningin Juliana op laarzen.

Toen het water gezakt was, moesten de mensen verder met hun leven. Huizen moesten worden opgebouwd, het land weer ingezaaid, de infrastructuur hersteld. Er was nauwelijks tijd om het verdriet te verwerken. Na de ramp durfde mijn oma niet meer te gaan slapen als het stevig stormde. Anderen konden hun hele leven niet praten over wat ze hadden zien gebeuren. De ramp heeft hun levens bepaald.

In de jaren die volgden werden de Deltawerken aangelegd. Briljante constructies van waterkeringen om te voorkomen dat dit ooit weer zou gebeuren. Het maakt dat het veilig wonen is in onze delta onder zeeniveau. In tegenstelling tot landen als Pakistan of Bangladesh, die met regelmaat geteisterd worden door overstromingen. Maar de vraag is hoe lang die veiligheid duurt.

In de documentaire ‘Het water komt’, deze weken op tv, wordt terecht aandacht besteed aan klimaatverandering en de stijgende zeespiegel. Het is de vraag wat er moet gedaan worden om ook de komende generaties te beschermen voor de kracht van het water. Het is goed om te gedenken wat er 70 jaar geleden gebeurd is. Het is ook goed om onder ogen zien wat er nú gaande is, wat mogelijk gaat komen, en om moedige beslissingen nemen voor een bestendige toekomst.


Advertenties uit de krant