Column Katinka: De autonome droom

Mijn moeder roept al zolang ik mij kan herinneren: “Er zijn twee zekerheden in het leven. Je moet belasting betalen en je gaat dood.” Als jongvolwassene leek dat een ver-van-mijn-bedshow. Dankzij fiscale regels kun je immers tot 8.520 euro verdienen zonder belasting te betalen.

Maar wat gebeurt er als je die grens overschrijdt? Dan komt de onvermijdelijke realiteit om de hoek kijken: belasting betalen. Of toch niet? Onlangs zag ik het tv-programma “De autonome droom” over een groep mensen die zichzelf “de Souvereine mensch” noemen. Zij beweren dat belasting betalen een keuze is. Ze hebben nooit om een BSN-nummer gevraagd en willen niets met de overheid te maken hebben. Ze sturen zelfs brieven naar de koning en de belastingdienst om hun BSN-nummer ‘terug te geven’.

Het klinkt als een utopie: geen belastingen, geen boetes. Je kunt zelfs een bordje bij je voordeur hangen dat je huis ‘ambassadegebied’ is. Voor een paar euro bestel je zo’n bordje online, en voor een beetje extra krijg je er een eigen legitimatiebewijs bij, zonder BSN en vol met juridisch jargon.

Deze groep lijkt het systeem te hebben gehackt. Ondanks hun ‘souvereiniteit’ kunnen ze nog steeds toeslagen aanvragen en zelfs een uitkering is bespreekbaar. Te bizar voor woorden! Waarom zijn er mensen die daadwerkelijk vinden dat ze geen belasting hoeven te betalen? Prima; maar dan hoef je wat mij betreft ook niet gebruik te maken van het Nederlandse toeslagenstelsel.

De groep mensen die zichzelf als “Soevereine mensch” verklaart, wordt steeds groter. Er zijn zelfs online cursussen beschikbaar: “Souverein voor Beginners,” “Souverein voor Gevorderden,” enzovoort. Het is een heus verdienmodel.

Na het bekijken van een uitzending over dit fenomeen, werd het duidelijk dat deze beweging meer een illusie is dan een realistische levensstijl. Wat voor veel mensen begon als een verleidelijk idee, bleek een groeiende sekte te zijn die mensen meeneemt in een gevaarlijke fantasie. Aan het einde van de rit zit je met een berg schulden en een rij deurwaarders voor je deur. Dus, de volgende keer dat iemand je vertelt dat je geen belasting hoeft te betalen, denk dan aan de wijze woorden van mijn moeder. Er zijn maar twee zekerheden in het leven, en aan beiden ontkom je niet.